Podczas modernizacji budowanego seryjnie samolotu Ił-12 zespół konstruktorski S. W. Iljuszyna pracował jednocześnie nad projektem nowego pasażerskiego samolotu Ił-14. Powstał on jako rozwinięcie swojego poprzednika. Nową maszynę wyposażono w zmienione skrzydła, usterzenie pionowe i silniki o większej mocy. Prototyp oblatano w 1950 roku, a samolot nazwano Ił-14P. Zabierał on 18 pasażerów.

Po otrzymaniu wniosków i uwag uzyskanych w efekcie eksploatacji pierwszych maszyn seryjnych w 1955 roku ukazał się zmodyfikowany model Ił-14M z kadłubem przedłużonym o 1 metr, zabierający na pokład już 24 pasażerów. Pomyślano również o wyprodukowaniu wersji transportowej typu Ił-14T bez foteli, ale ze wzmocnioną podłogą w kabinie ładunkowej oraz dużymi drzwiami załadunkowymi w lewej burcie kadłuba.

Przy okazji pomyślano też o wersji desantowej z oznaczeniem Ił-14D ze składanymi ławkami wzdłuż ścian kabiny. Zbudowano również wersję fotogrametryczną Ił-14F z bogatym wyposażeniem fotograficznym. Samoloty Ił-14 w rożnych wersjach były też produkowane na prawach licencyjnych w NRD i Czechosłowacji. W polskim lotnictwie wojskowym transportowe Ił-14 pojawiły się równolegle z samolotami w lotnictwie cywilnym. Były to samoloty Ił-14P zakupione w ZSRR w połowie 1955 roku. Polskie Linie Lotnicze LOT zakupiły 6 samolotów Ił-14P. Następne 6 egzemplarzy PLL LOT zakupiły w 1957 roku w NRD. Miały one powiększoną kabinę dla 26 pasażerów.

W 1967 roku podjęto decyzje o przystosowaniu dwóch samolotów Ił-14P do zadań aerofotogrametrii w celu zastąpienia nimi wysłużonych Li-2F. Maszyny te zostały adaptowane w warsztatach PLL LOT. W trakcie przeróbki z lewej strony kadłuba zamontowano półkolistą kopułkę ze szkła organicznego w miejscu okna kabiny radiotelegrafisty, aby umieścić celownik nawigatora do namiaru fotografowanego terenu. Z kabiny pasażerskiej usunięto wszystkie fotele, ustawiając sprzęt fotograficzny. W spodzie kadłuba wycięto otwór dla obiektywów. Początkowo samoloty stanowiły własność Państwowego Przedsiębiorstwa Fotogrametrii, później zostały przekazane do Przedsiębiorstwa Usług Lotniczych. Polskie lotnictwo wojskowe otrzymało pierwsze samoloty Ił-14 w 1955 roku. Były one w wersji dyspozycyjnej jako salonka oraz transportowo-desantowej. Oprócz samolotów produkcji radzieckiej w wojsku były również egzemplarze produkcji NRD - VEB Ił-14T, stosowane do wynoszenia skoczków spadochronowych, transportu ładunków i aerofotogrametrii. Ogółem wojska lotnicze zakupiły kilkanaście samolotów Ił-14. Wykorzystywano je do szkolenia spadochroniarzy 6 Pomorskiej Dywizji Powietrzno-Desantowej, do transportu wojskowego, do lotów służbowych i kurierskich oraz do szkolenia załóg. Ostatni samolot Ił-14T wycofano z użycia w 1977 roku.

Przy okazji przybliżenia tego ciekawego samolotu, swoją przygodę z tą maszyna miał kpt. pil. Jacek Denega pilot klucza transportowo-łącznikowego 34 PLM OPK z Babich Dołów. Kpt. Denega w połowie 75 roku został oddelegowany do 2. KOPK w Bydgoszczy gdzie latał w kluczu 3 samolotów IŁ-14. Jeden z 3 samolotów przez około 1,5 miesiąca operował z lotniska w Babich Dołach kiedy na bydgoskim lotnisku przeprowadzano remont drogi startowej. (Samolot na lotnisku Babie Doły miał swoje miejsce w rejonie obecnego portu lotniczego gdzie stały kiedyś samoloty An-2 i śmigłowiec Mi-2). Pozostałe dwa samoloty IŁ-14 były w tym czasie prawdopodobnie we Wrocławiu i Warszawie. Ostatni lot w naszym lotnictwie wojskowym samolot IŁ-14T wykonał w grudniu 1995 roku, kiedy to 13 PLT z Krakowa powracał z przebazowania w Babimoście do Krakowa.

Tekst Krzysztof Kirschenstein
Zdjęcia Wacław Hołyś oraz zbiory autora