25 lutego br. minęło 10 lat od pożegnania samolotów TS-11 Iskra w lotnictwie morskim, a jednocześnie zakończenia ponad 46-letniej eksploatacji samolotów odrzutowych na lotnisku w Siemirowicach. W tym dniu podczas uroczystej zbiórki odbył się również pożegnalny lot tego samolotu, który wykonali: dowódca 30. Eskadry Lotniczej - kmdr por. pil. Waldemar Kilarski oraz kmdr ppor. pil. Wojciech Wróbel, dla którego było to również pożegnanie z mundurem. Niestety po raz kolejny zawiedzeni byli znowu lotnicy, którzy liczyli na ostatnie loty wzorem tych sprzed miesiąca na lotnisku w Babich Dołach. Niestety wspaniali wyżsi oficerowie ze sztabu, którzy zapewne kochali lotnictwo lepiej niż sami piloci, zdecydowali się na bardziej uroczystą formę pożegnania samolotów, jaką zapamiętali chyba wszyscy, którzy byli tam obecni. Warto mimo wszystko dziś raz jeszcze przypomnieć sobie iż przyjście samolotów TS-11 Iskra do Siemirowic spowodowane było sytuacją, która zmieniła się na początku lat 90-tych ubiegłego wieku, kiedy to zapadła decyzja o wycofaniu z eksploatacji samolotów SB-Lim-2A, które były wówczas podstawowym samolotem taktycznego rozpoznania powietrznego. Personel techniczny został przeszkolony na samoloty TS-11 Iskra w Technicznej Szkole Wojsk Lotniczych w Zamościu. Dodatkowo technicy z eskadry technicznej odbyli w Radomiu praktyki w wykonywaniu obsług okresowych samolotów. W okresie od stycznia do czerwca 1991 roku do 7. Pułku Lotnictwa Specjalnego przyjęto z jednostek lotniczych całego kraju łącznie 15 samolotów TS-11 Iskra z 17, 18, 19 i 20 serii produkcyjnej. Samoloty weszły w skład 1 eskadry rozpoznawczej. Pierwsze samoloty TS-11 Iskra trafiły do Siemirowic jeszcze wcześniej, w maju 1977 roku w sile 4 szt. wersji DF, o nr burtowych 1621, 1622 i 1623 oraz 1 szt. nr 1624, która zasiliła stan 15. SELR MW. Po wykonaniu niezbędnych obsług i remontów klika Iskier trafiło do dęblińskiej Szkoły Orląt. Spośród tej piętnastki po nie długim czasie uszkodzeniu skrzydła podczas oblotu w dniu 2.06.1992 roku uległa Iskra o nr 1711. Niestety samolot został wycofany z dalszej eksploatacji, a następnie sprzedany do USA ( aktualnie w Quiet Thunder Air Racing Llc ). Drugim utraconym samolotem była Iskra o nr burtowym 1803, na której w dniu 23.02.1998 roku podczas oblotu technicznego po remoncie głównym w WZL-3 Dęblin zginęli dwaj świetni piloci: ppłk pil. Krzysztof Siek i mjr pil. Andrzej Dziąbowski. W celu zwiększenia możliwości samolotów Iskra 6 egzemplarzy 19 serii produkcyjnej wyposażono w radar pogodowy typu RDS-81 oraz GPS. Najpierw był to prosty odbiornik RS-5000 SHIPMATE, a następnie typowo lotniczy GPS-150. Samoloty przeszły w tym czasie remonty główne i otrzymały charakterystyczne malowanie kamuflażowe. Poza początkowym okresem eksploatacja Iskry odbywała się w zasadzie bezawaryjnie. Były 2 przypadki powrotu samolotów znad morza "bez prądu" po wyjściu z pracy prądnicy, ale po przejściu cyklu obsług w macierzystej eskadrze technicznej, podobne problemy nie powtórzyły się. Na początku XXI wieku, po wyposażeniu 2 eskadry 7. PLS w samoloty An-28 Bryza-1R, przełożeni zadecydowali, że samoloty odrzutowe w lotnictwie morskim są już zbędne. Zapadła wówczas decyzja o stopniowym wycofywaniu z eksploatacji samolotu Iskra, która dobrze służyła lotnictwu morskiemu i pilotom. Piloci oraz personel techniczny nigdy nie szczędzili jej komplementów. Samoloty, którym kończyły się resursy płatowców (samoloty 20 serii) bądź silników, w oczekiwaniu na decyzje o ich dalszym losie były konserwowane. W ten sposób w 2002 roku wycofano z eksploatacji 10 samolotów, a ostatnie 4 egzemplarze zaplanowano do wycofania w 2003 roku. W ciągu tych 12 lat siemirowickie Iskry nalatały łącznie ponad 10200 godzin. Z wielkim żalem cały personel lotniczy jednostki w Siemirowicach spoglądał na świeżo wyremontowane, a następnie pochowane w schronohangarach samoloty, które czekały na przekazanie ich do Agencji Mienia Wojskowego. W styczniu 2003 roku Minister Obrony Narodowej podjął decyzję o przekazaniu samolotów do WLiOP. Poszczególne samoloty przekazano do:
Nr samolotu, Jednostka przyjmująca, Data przekazania SP

*)? rzut powietrzny 6 marca 2013 roku.
10 samolotów wycofanych z eksploatacji w 2002 roku rozmontowano i przewieziono na lawetach do WZL-3 w Dęblinie, gdzie wymieniono ich silniki, wykonano niezbędne obsługi okresowe i przekazano do 3 elt tam do czasu otrzymania samolotów F-16 wypełniły lukę po wycofanych z eksploatacji MiG-21bis. Ostatnie 4 sztuki o nr burtowych 1226, 1716, 1722 i 1918 odleciały z Siemirowic 6 marca 2003 roku. W ten sposób zakończyła wspaniała epoka samolotów odrzutowych na lęborskiej ziemi. Niezapomnianą, a jednocześnie bardzo wzruszającą chwilą był pożegnalny przejazd na lawetach ostatnich Iskier przez osiedle wojskowe w Siemirowicach. Niejedna łza zakręciła się w oku... A obecnie? Pomimo nadziei, wyrażanych w okolicznościowych przemówieniach na pożegnalnej zbiórce i składanych życzeń, ryk silników odrzutowych nie zagościł do tej pory na siemirowickim lotnisku, gdzie wśród wrzosowisk hula kaszubski wiatr i tylko czasem można usłyszeć warkot śmigieł samolotu An-28 Bryza.

Tekst Krzysztof Kozak i Krzysztof Kirschenstein
Zdjęcia Cezary Piotrowski