W dniach 14-18.06.2010r. Polska przyjęła zgodnie z traktatem o otwartych przestworzach stronę Ukraińską która wykonywała lot nad terytorium naszego kraju, na samolocie Antonow An-30B. Traktat o otwartych przestworzach została podpisany w dniu 24 marca 1992 w Helsinkach. Został zaprojektowany przez Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE). Ma na celu promowanie otwartości i przejrzystości w działaniach wojskowych między krajami zachodu i wschodu poprzez ustanowienie reżimu lotów obserwacyjnych nad terytorium sygnatariuszy.

Sygnatariusze mają prawo do prowadzenia lotów obserwacyjnych na nieuzbrojonych samolotach, aby zebrać informacje na temat sił zbrojnych oraz działania innych Państw-Stron. W traktacie funkcjonuje to pod nazwą "kwoty": aktywnej dla misji wykonywanej i pasywnej dla misji przyjmowanej w kraju. Dla Polski kwota aktywna i pasywna wynosi 6. To znaczy, że nasz kraj może wykonać 6 misji i tym samym jest zobowiązana przyjąć taką samą liczbę misji. Obecnie Polska realizuje 3 aktywne i 3 pasywne misje w ciągu roku. Dla porównania takie kraje jak USA i Rosja posiadają kwoty na poziomie 42. Każdy z krajów uczestniczących w OPEN SKIES ma zakontraktowaną ilość wykonywanych misji lotów obserwacyjnych i taką samą liczbę misji przyjmowanych na własnym terytorium.

Statki powietrzne i ich wyposażenie obserwacyjne są certyfikowane zgodnie z kryteriami technicznymi określonymi w Traktacie. Traktat obecnie liczy 35 państw, która wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2002 po ratyfikacji przez 20 państw stron. Polska dysponuje bardzo dobrze wyposażonym laboratorium do obróbki materiałów z lotów obserwacyjnych oraz doskonale przeszkolonymi specjalistami z siedzibą w 33 Bazie w Powidzu. W z związku z brakiem samolotu przystosowanego do działań w TOP, nasz kraj jest zmuszony do wypożyczania samolotu obserwacyjnego ze strony Ukraińskiej jest to Antonow AN-30B  który może być wyposażony w zamontowane aparaty fotograficzne typu AFA-41 / 7,5 lub AFA-41/20 z obiektywem o ogniskowej 75 mm i 200 mm. Od chwili przystąpienia do programu do chwili obecnej zespoły z Polski wykonały ponad 50 misji. Wielokrotnie inspektorzy z Polski byli zapraszani przez zespoły z innych krajów do uczestnictwa w organizowanych przez ich kraje misjach, w różnych częściach świata. Świadczy to nie tylko o dużej kompetencji, uznaniu dorobku i doświadczenia, ale również o zaufaniu, jakim darzeni są inspektorzy z Polski wśród krajów uczestników programu.

tekst i zdjęcia: Marek Purat